Ja/nee folklore

A. Snijders vertelt in een “zeer kort verhaal” in De Standaard van 8 augustus 2020 dat er een wezenlijk verschil bestaat tussen Vlamingen en Nederlanders als ze op een vraag met ja of nee moeten antwoorden. Vlamingen zouden volgens de auteur een verfijnder cultuur hebben en zouden hun kinderen beter opvoeden.

De auteur graaft in zijn herinneringen en diept een verhaal uit zijn kindertijd op. Telkens zijn oma een koekje aanbood, sloeg hij het aanbod steevast af. Hij wist toch dat zijn oma de vraag zou herhalen en dan antwoordde hij heel enthousiast “ja”. In Nederland, daarentegen, blijf je op je honger zitten met een “nee”. De vraag wordt er immers nooit herhaald.
Uit ondervinding weet ik dat dat niet klopt. Ook in Vlaanderen loop je het risico dat je met een “nee” op dergelijke vragen met lege handen achterblijft. Vermoedelijk is het omgekeerde ook waar bij onze noorderburen.

In feite is deze tegenstelling een gebruik dat enig onderzoek verdient. Wat is jouw ervaring? Laat je ons iets weten? We vullen graag ons ja/nee-archiefje aan. Later komen we er nog eens op terug. Ja, toch?

Vlaamse Stam: Call for Papers

Vlaamse Stam brengt volgend jaar een themanummer uit dat rond “de vrouw” draait. Ook jij kan een bijdrage doen. Daarvoor bezorg je je paper tegen 1 december 2020. De richtlijnen voor het indienen van een artikel vind je op de website van Vlaamse Stam.

Het thema “de vrouw” kan je op verschillende manieren benaderen. Van de verschillende rollen die een vrouw speelt tot de rol van de vrouw in de maatschappij doorheen de geschiedenis. Maar ook emancipatie of vruchtbaarheid zijn mogelijke thema’s. De keuze is aan jou.

Meer weten over het tijdschrift? Neem dan een kijkje op de website van Vlaamse Stam.

Een zomerse portie folkloristische boeken

Wil je tijdens de laatste weken van de zomervakantie nog enkele boeken verslinden? Voor een zalige portie volkscultuur vanuit je kot raden we graag deze werken aan:

  • Lisa Demets, Onvoltooid verleden. De handschriften van de Excellente cronike van Vlaenderen in de laatmiddeleeuwse Vlaamse steden. Uitgeverij Verloren, 2020
  • Jonas Roelens, Wannes Dupont en Elwin Hofman. Verzwegen verlangen. Een geschiedenis van homoseksualiteit in België. Uitgeverij Vrijdag, 2017
  • Laure Messiaen, Emmie Segers en Liesbet Depauw. Kwestie van konijnen, verrassende verklaringen voor alledaagse gebruiken. Davidsfonds, 2016

Zomerklossen in het Huis van Alijn

Ondanks het feit dat de Gentse Feesten en Patersholfeesten van 2020 niet doorgingen, bleven onze kantdames trouw op post. Op het binnenplein van het Huis van Alijn toonden ze zoals elk jaar hun kunnen en kunst.

Een impressie:

Onze voorzitter Frea aan het klossen in het Huis van Alijn

Ook Greta, KBOV-bestuurslid en sterkhouder van de kantclub, was van de partij.

Veronica druk aan het klossen.

Ook Gerda kloste deze zomer op het binnenplein van het Huis van Alijn

Ook Jacqueline toonde haar kantkloskunsten deze zomer.

Isabella aan het werk tijdens het zomerprogramma van onze kantclub.

Meer weten over onze kantclub? Lees dan verder op onze Kantclub-pagina.

Coronadraaiboek van de KBOV

TOEGANG TOT DE BIB

De bibliotheek is enkel te bereiken via de stenen wenteltrap met toegangsdeur op de binnenplaats van het Huis van Alijn. De zolderruimte boven de bibliotheek (archief) is niet toegankelijk; dit wordt aangegeven met een bord. Er zijn mximum twee vrijwilligers tegelijk aan het werk in de bib. Daarnaast is een KBOV-bestuurder aanwezig die zorgt voor de opvolging van de opgestelde regels.

Als je de bib wil bezoeken en een werk wil consulteren, breng ons dan op voorhand op de hoogte van je bezoek via mail. We moedigen het gebruik van handschoentjes en mondmaskers aan. We hebben ook gezorgd voor plexi-schermen tussen de werkstations. Onze vrijwilligers hebben een vaste eigen plek en die is aangeduid met een naamplaatje op de zitplaats. Gelieve deze plekken niet in te nemen en een stoel te kiezen zonder naamplaatje.

We zorgen ook voor voldoende verluchting en maken structureel de bib schoon. Daarnaast voorzien we zeep of ontsmettingsgel aan de inkom van de bib en aan de werkstations, papieren handdoeken en aparte afvalemmer, en mondmaskers.

We vragen onze bezoekers om de signalisatieborden goed na te lezen zodat je er zeker van bent de opgelegde overheidsregels te volgen wanneer je in onze bib bent. Volg ook steeds het wandelpad via de pijltjes op de vloer.

We bezorgen jou al deze info nogmaals als antwoord op je aanvraag tot bezoek aan de bib via mail. Breng ons dus zeker op de hoogte van je bezoek aan de bib en laat ons weten welke vrijdag je zal aanwezig zijn en vanaf wanneer dat het geval zal zijn.

Stel ajb je bezoek aan de bib uit als jij of een van je huisgenoten de laatste zeven dagen symptomen hebben vertoond zoals verkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn, lichte hoest, verhoging van temperatuur.

Openingsuren van de bib
Elke vrijdagnamiddag van 13.00 tot 16.45 u.

 

Kantkloslessen

Kalender
De kantlessen gaan twee keer per maand door op zaterdag- en zondagvoormiddag op de Poppenzolder van het Huis van Alijn. Hoewel de Gentse Feesten en Patersholfeesten niet doorgaan, zijn kantdames toch welkom op het binnenplein van het Huis van Alijn. Meer info daarover vind je hier. Greta zal alle cursisten de nodige info hierover bezorgen via mail.

Klossen in openlucht
We moedigen het dragen van mondmaskers tijdens het kantklossen sterk aan. Daarnaast zullen we er streng op toezien dat er steeds anderhalve meter afstand is tussen alle kantdames. We werken ook met een aanwezigheidsregister: elke cursist zal Greta dus moeten laten weten wanneer ze aanwezig zal zijn. Op die manier willen we vermijden dat er meer dan 10 aanwezigen op het binnenplein aan het klossen zijn. Elke kantdame zorgt ervoor dat het materiaal voor en na het klossen schoongemaakt is.

Uiteraard volgen we ook strikt de regels van het Huis van Alijn zoals de wandelrichtingen en het gebruik van de toiletten. Greta voorziet eveneens ontsmettingsgel.

Klossen op de Poppenzolder

Ook hier vragen we om steeds mondmaskers te dragen en anderhalve meter afstand te houden. Greta zal ook voor de lessen op de Poppenzolder een aanwezigheidsregister bijhouden om te vermijden dat er te veel dames tegelijk aanwezig zijn op de zolder. We stellen een maximum van 10 dames per les. We zorgen ook steeds samen voor de schoonmaak van het gebruikte materiaal (voetjes en stoelen of banken).

We zorgen voor een goed verluchte werkruimte en ontsmettingsgel voor onze kantdames en zien erop toe dat ook de maatregelen van het Huis van Alijn strikt worden opgevolgd. Het bestuur van de KBOV staat in nauw contact met het Huis van Alijn en communiceert wie wanneer waar aanwezig zal zijn.

Corona-draaiboek van de KBOV

Wil je het volledige draaiboek erop nalezen, dan kan dat hier:

Regels voor vrijwilligerswerk in de KBOV

Kantklossen volgens de coronamaatregelen

Het kriebelde al lang bij onze kantdames om terug samen te kantklossen. Door de coronamaatregelen was dat even niet mogelijk. De KBOV zocht een oplossing die praktisch en veilig was en vond die! Op 21 juni was het eindelijk zover: onze kantdames waren opnieuw herenigd, op veilige afstand van elkaar klossend en gezellig pratend.

Om de veiligheid van iedereen te garanderen, maakten we bovendien een draaiboek op. Als je dat wil doornemen, klik dan hier.

Ook tijdens de zomer zal de kantclub demonstraties geven, geheel volgens de geldende maatregelen. Daarover lees je hier meer.

De volgende sfeerfoto’s van de kantbijeenkomst van 21 juni willen we je graag tonen:

  • Meer info over onze kantclub vind je hier.

We klossen tijdens de zomer!

Het was even onduidelijk hoe we kantklossen in onze zomerkalender konden opnemen volgens de door de overheid opgelegde Coronamaatregelen. Gelukkig vonden we in samenwerking met het Huis van Alijn een mooie oplossing. De Gentse Feesten kunnen jammer genoeg niet doorgaan maar onze kantdames zijn sowieso op post om in openlucht op de koer van het Huis van Alijn hun talent te tonen. Ook de 2020 editie van de Patersholfeesten is geannuleerd. Onze kantdames blijven wel op post.

Praktisch: 

  • van zondag 19 juli tot zondag 26 juli van 10.00u tot 12.00u (behalve op woensdag want dan sluit het Huis van Alijn).
  • op zaterdag 15 en zondag 16 augustus eveneens van 10.00u tot 12.00u.

Bij mooi weer klossen we buiten op de binnenplaats van het Huis van Alijn, bij slecht weer vind je ons op de poppenzolder van het Huis van Alijn.

Adres: Kraanlei 65, 9000 Gent

Wil je onze kantclub graag in actie zien? Hou dan zeker onze kanalen in de gaten voor meer info!

Histories introduceert het Kotcafé

Op 16 juli opent Histories het Kotcafé. Een plek waar je kan praten, delen en leren over verschillende onderwerpen, maar dan online. De volgende editie focust op rituelen en tradities van vandaag.

Als liefhebber van al wat volkskundig is, moeten we jou niet overtuigen van het belang van het doorgeven van rituelen en tradities. Zelf delen we ze bewust en onbewust met andere generaties. Van de kerstboom versieren tot je eigen ochtendroutine met wandeling met de hond.

Histories heeft een eigen traditie, namelijk dat het rituelen en tradities in kaart brengt in een rituelendatabank. De organisatie rekent ook op jou om de databank aan te vullen en bij te werken. Daarom richtte het “het Kotcafé” in waar je met anderen kan praten over de tradities, rituelen en gewoontes die je tijdens je opvoeding meekreeg en die je zelf doorgeeft aan je kinderen of kleinkinderen. Tijdens de lockdown van afgelopen maanden heb je vast nieuwe tradities of gewoontes gecreëerd. Ook die vinden een plek in de rituelendatabase van Histories.

Heb je dus zin om je ervaringen met rituelen en tradities te delen, verwacht Histories je op 16 juli om 19.30u aan de virtuele toog van het Kotcafé. Deelnemen is volledig gratis en inschrijven doe je via deze link.

Stad Gent wil Gentse Feesten als cultureel erfgoed

De Gentse Feesten moeten cultureel erfgoed worden. Dat klinkt logisch voor elke Gentenaar en sympathisant van de gezelligste feesten van Oost-Vlaanderen (en daarbuiten). Ook Feestenschepen Annelies Storms is die mening toebedeeld. Daarom dient ze een aanvraag in bij de Vlaamse Overheid. Als die aanvraag wordt goedgekeurd, worden de Gentse Feesten toegevoegd aan een lijst van Vlaams immaterieel erfgoed en Vlaamse tradities. Denk aan het Carnaval in Aalst, de Gentse Floraliën, Waregem Koerse,…

Wordt ongetwijfeld vervolgd!

Magda Cafmeyer: leerkracht maar bovenal volkskundige

De invloed van dorpsonderwijzers was in het Vlaanderen van de eerste helft van de twintigste eeuw van ongemeen grote betekenis voor de bewustwording, de waardigheid en de heropstanding van de bevolking. Magda Cafmeyer is een van die belangrijke figuren met een niet te onderschatten bijdrage.

Magda Cafmeyer werd in 1899 in een kroostrijk gezin van maar liefst 12 kinderen geboren. Het was een gezin van leerkrachten: net als haar vader en vier van haar zussen, stapte ook Magda in het onderwijs. Tussen 1923 en 1955 gaf ze les in Brugse volksscholen van de congregatie van de Zusters van Sint-Vincentius, die in de volksmond beter bekend stonden als “de papnonnen”.

Het begin van een leven vol volkskunde

Magda’s eerste stappen in de volkskunde zette ze toen ze op een dag de opdracht kreeg van een kanunnik om over ‘het gebed’ te spreken. In plaats van dat op een formalistische manier te benaderen, deed ze een heus ‘veldonderzoek’: ze beschreef de werkelijkheid. Haar realistische aanpak viel niet meteen in de smaak. Het zette haar er wel toe aan eropuit te trekken en spreuken, verhalen, liederen en volksgebruiken te verzamelen. Eerst bij de ouders en grootouders van haar leerlingen en daarna buiten haar eigen kring. Zonder het zelf goed te beseffen vormde ze zichzelf tot heem- en volkskundige.

Het resultaat van haar onderzoek publiceerde ze voornamelijk in het driemaandelijkse tijdschrift “Biekorf”. Ze kwam in 1933 in contact met dit blad via de hoofdredacteur, E.H. Antoon Viaene. In 1938 ontmoette Magda Cafmeyer prof. Egied Strubbe die haar in contact bracht met de Bond van Westvlaamse Folkloristen. Kort daarop werd ze tot lid van deze Bond verkozen. Van 1952 tot 1972 was ze zelfs conservatrice van het Folkloremuseum.

Erfgoed documenteren

Na de Tweede Werldoorlog nam Magda Cafmeyer een fotocamera en bandopnemer mee en begon Vlaams erfgoed te documenteren. Ook dit materiaal verscheen hoofdzakelijk in “Biekorf” maar ook in de volkskundige almanak ’t Beertje, Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis te Brugge en Oostvlaamse Zanten. Deze laatste titel herkent u vast als tijdschrift van de KBOV voor het tot “Van Mensen en Dingen” werd herdoopt.

Na haar pensioen kocht Magda Cafmeyer een auto en begon met haar jongste zus rond te rijden om haar veldwerk te blijven voortzetten. Een ongelukkige val van een steile trap stelde een abrupt einde aan haar leven. Haar oeuvre is gelukkig bewaard dankzij de vele bandopnames, zwart-witfoto’s, boeken, artikels en verzamelingen. Haar doodsbericht en -prentje vermeldde kernachtig: “gekende Westvlaamse Folkloriste. Jubilerend Lid van de Gidsenbond. Lid van het Berek van “Biekorf’. Ere-konservator van het Museum voor Volkskunde.”

Afbeelding met dank aan Dirk Callewaert.

Magda Cafmeyer in de bibliotheek van de KBOV

Boeken

Van doop tot uitvaart : een kijk op het volksleven in het Noordoosten van West-Vlaanderen

Auteur: Cafmeyer, Magda
Uitgever: Brugge : Bond van de Westvlaamse folkloristen, 1958
Jaar: 1958
Type: boek

Het heilig bloed in de volksverering : studiedag te Male op 20 november 1971

Auteur: Cafmeyer, Magda; Lowyck, Antoon; Stalpaert, Hervé
Uitgever: Brugge : Bond van de Westvlaamse volkskundigen, 1971
Jaar: 1971
Type: boek

De Heilige Godelieve in de volksverering : studiedag te Male op 19 december 1970

Auteur: Cafmeyer, Magda; Stalpaert, Hervé; Callewaert, Dirk
Uitgever: Brugge : Bond van de Westvlaamse volkskundigen, 1970
Jaar: 1970
Type: boek

Volkskalender, tijd lied en spel 1973-1974 : 4de studiedag.

Auteur: Cafmeyer, Magda; Buysse, Emile; Franchoo, Gerard
Uitgever: Brugge : Bond van de Westvlaamse Volkskundigen, 1974
Jaar: 1974
Type: boek

Artikels

Ter nagedachtenis van Magda Cafmeyer (10.9.1899-11.2.1985).

Auteur: Top, Stefaan
Uitgever: Brugge : Bond van Westvlaamse Volkskundigen, 1985
Jaar: 1985
Type: artikel

De Wateringen van Zuid en Noord over de Lieve op het einde van de 15de eeuw.

Auteur: Cafmeyer, Magda
Uitgever: Brugge : Bond van de Westvlaamse folkloristen, 1964
Jaar: 1964
Type: artikel

Biekorf.: KBOV.BIB.TS.0139,   van nr 1(1890) tot 119(2019). Ontbrekende nummers: 80(1980); 81(1981)1-2; 90(1990)3   (http://www.cageweb.be/catalog/cgw01:000682013);

In Biekorf 2001 p. 2010-2016, Magda Cafmeyer. Een halve eeuw (1933-1983) Biekorfbijdragen.

’t Beertje: volkskundige almanak: KBOV.AL.159, van 1938 tot 1940 tijdens de oorlog verschenen geen afleveringen, daarna opnieuw de nummers van 1945 tot 1970 (http://www.cageweb.be/catalog/cgw01:000316798)

Handelingen van het Genootschap voor geschiedenis te Brugge : tijdschrift voor de studie van de geschiedenis van Vlaanderen: KBOV.BIB.TS.0340 de nummers 96(1959). -100(1963); 103(1966)1,2

Top, S. (1983). Cafmeyer, Magda 1899-1983-In Memoriam. VOLKSKUNDE84(1), 76-77.

Interview met Magda Cafmeyer, Brugs Handelsblad dd 23.03.1979: http://heemkundesintkruis.brugseverenigingen.be/SintKruizenaars/CafmeyerMagda